Den Bosch Cultuurstad

Deze website is te koop. Voor meer informatie stuur een email naar info@denbosch-cultuurstad.nl


Geschiedenis van Sint Jan

Geschiedenis van Sint Jan

Geschiedenis van Sint Jan, de kathedraal in Den Bosch

De turbulente geschiedenis van Sint Jans kathedraal, de trots van 's-Hertogenbosch. De Kathedrale Basiliek van Sint-Jan Evangelist, beter bekend onder de naam: Sint Jan. Van Romaanse kerk naar een gotische Sint Jan. Met haar kenmerken en torens verreikend boven de bomen en vanuit vele uithoeken zichtbaar. Vandaag de dag een nationaal monument, die je vanaf de diverse terrassen gelegen aan de Parade kunt bewonderen. De Sint Jan kent een rijk verleden met een enorme groei, maar ook met veel tegenslagen. We gaan ver terug in de tijd.
Romaanse kerk

Romaanse kerk

Rond 1185 ontstond 's-Hertogenbosch dankzij Hertog Hendrik van Brabant. De vestingstad was ongeveer zo groot als de huidige markt. De geschiedenis van Sint Jans kathedraal, Kathedrale Basiliek Sint Jan Evangelist begon met de bouw van een Romaanse kerk rond 1220, welke was toegewijd aan de Sint Jan Evangelist, apostel Johannes. Deze bakstenen Romaanse kerk werd uitgebreid met een baptisterium of doophuis, waar de doop werd uitgevoerd. De kerk stond eerst buiten de eerste ommuring. Maar door de snelle groei van de stad werden rond 1318 de stadsmuren verlegd. De Sint Jan kwam binnen de tweede ommuring te liggen, welke ongeveer de huidige binnenstad omringde. Doordat het 'nieuwe' stadsgebied lager lag, heeft men het voorste gedeelte opgehoogd met zand. Wan- neer je de Sint Jan bezoekt is dit stukje geschiedenis van Sint Jans kathedraal nog te zien, alleen de bovenzijde van de bogen zijn nog te zien.

In het jaar 1366 werd de Sint Jan een kapittelkerk, een college van kanunniken werd eraan verbonden die hun koorgebed in de kerk ten gehore brachten, de kerk kreeg meer aanzien. Toch bleef in dit gedeelte van de geschiedenis van Sint Jans kathedraal, Kathedrale Basiliek Sint Jan Evangelist de Sint de Salvator in Orthen de moederkerk, ondanks dat de Sint Jan steeds onafhankelijker werd.

Bouw gotische Sint Jan

Mede door de komst van de kanunniken en de groei van de stad werd het tijd voor een grotere Sint Jan. In het jaar 1380 begon men met de bouw van de Sint Jan in gotische stijl. Een bouwstijl die zijn oorsprong vindt in Frankrijk. Kenmerkend door de spitsbogen, hoge ramen, de kruisbogen en de luchtbogen aan de buitenzijde van het bouwwerk. Het wonderbaarlijke aan de bouw is, dat men denkt dat men is begonnen met de straalkapellen en dat ze zo naar de Romaanse toren hebben toe gewerkt, ondanks dat dit voor de bouwkundige in deze tijd onwaarschijnlijk is, in verband met de constructie van dit enorme bouwwerk.

Geen geld, geen gotische Sint Jan. Om de bouw van de gotische Sint Jan te bekostigen waren er verschillende manieren. Naast de geschenken bestond er het aflaten. Door aflaten konden de burgers hun zonden afkopen, waardoor ze na hun dood minder lang of niet meer zouden boeten in het Vagevuur. De uiteindelijke boetedoening hing dan ook van het bedrag af. Vele gegoede burgers lieten dan ook in hun testament veel geld na aan de Sint Jan. De mensen die niet veel geld bezaten hadden meestal hun aandeel in de bouw, dit werd ook als een vorm van aflaten gezien. Maar dit was niet de enige manier, de gilden droegen ook zo hun steentje bij. Door een bepaald onderdeel van de kerk te betalen of te betalen voor hun titel. En als je leerling was, betaalde je aan het begin van de desbetreffende opleiding. Uiteraard was het niet onoverkomelijk dat er soms geen geld in het laatje was en dan lag de bouw ook tijdelijk stil. Een mooie bijkomstigheid in de geschiedenis van Sint Jans kathedraal was de vondst van het Mariabeeld, de Zoete Moeder, die voor veel bezoekers en giften zou zorgen.

Oorspronkelijk was in de geschiedenis van Sint Jans kathedraal, de Kathedrale Basiliek Sint Jan Evangelist groter gepland, maar doordat er steeds minder 'giften' binnen kwamen en de handel terug liep, besloot men om te gaan improviseren en tegen de toren van de Romaanse kerk aan te bouwen. Hierdoor dient de Romaanse toren nog steeds als hoofdingang. Dat men is gaan improviseren is duidelijk te zien aan de buitenzijde van de Sint Jan. De vensters aan de voorzijde zijn namelijk aanzienlijk kleiner dan de andere vensters die de Sint Jan sieren. Doordat de gotische toren zeer hoog was vergeleken bij de Romaanse toren heeft men wel besloten om een deel van de toren af te breken en de toren op te hogen.

In de toren hangen negen en vijftig klokken. De grootste klok is 'de Noteman' die een gewicht heeft van 5500kg! Omstreeks 1520 werd Jan Derkennis loodsmeester. Jan Derkennis, mede verantwoordelijk voor de gevel van het stadhuis aan de markt, zoals we het tegenwoordig kennen. Zo rond 1530 was de gotische Sint Jan gereed. Om meer te weten te komen over de historie en de bouw van de gotische Sint Jan is een bezichtiging aan de Bouwloods de moeite waard. De Bouwloods is niet gelegen aan de Parade, maar aan de andere zijde van de Sint Jan. Hier bevindt zich onder andere een maquette met duidelijke plattegronden van de diverse bouwfases uit de geschiedenis van Sint Jans kathedraal, Kathedrale Basiliek Sint Jan Evangelist.
Bijzondere kenmerken exterieur

Bijzondere kenmerken exterieur

In totaal zijn het zo'n 600 beelden die de Sint Jan rijk is, veelal met een symbolische historie. Aan de buitenzijde zijn vooral de dieren, monsters en mensen te zien. Dit noemt men de aardse wezens. Het koor en schip worden geschraagd door een dubbele rij luchtbogen. Dit komt in Nederland verder niet voor. De luchtbogen worden versierd met 96 luchtboogbeelden. Zij die naar de hemel willen worden tegen gehouden door de waterspuwers die tevens zorgden voor een juiste hemelwaterafvoer. Tegenwoordig hebben de hemelwaterafvoerleidingen deze functie overgenomen, omdat het regenwater de gebruikte steensoort te veel aantastte. Wil je luchtboogbeelden uit de laat 15e eeuw en verschillende waterspuwers van dichtbij bewonderen, dan zijn deze te vinden in Sint Jansmuseum de Bouwloods.

Bijzondere kenmerken interieur

Bijzondere kenmerken interieur

In het interieur van de Sint Jan zijn de heiligbeelden te bewonderen. Door de vijf beuken van het schip doet het interieur weids aan. Terwijl de hoogte van het schip lager is vergeleken bij andere gotische kathedralen. Het gewelf reikt tot een hoogte van bijna acht en twintig meter en de nok van het dak tot negen en dertig meter. In het interieur zorgen de fijn besneden ribben en slanke pilaren ervoor dat er een maximum aan buitenlicht de kerk kan binnenkomen. De glas in loodvensters zijn vervaardigd naar ontwerpen van L. Hezenmans. De meeste dateren uit de vorige eeuw. Door de eeuwen heen zijn er ook nog een aantal glas in loodvensters bewaard gebleven uit de geschiedenis van Sint Jans kathedraal. In de Mariakapel staat het beeld van de Zoete Moeder met het kindje Jezus op haar linker arm tussen de ex voto's en het bijzondere mirakelboek. In de meimaand staat zij in de noorderzijbeuk om de duizenden pelgrims te ontvangen.
Tegenspoed en voorspoed

Tegenspoed en voorspoed

De bittere geschiedenis van Sint Jan, Kathedrale Basiliek Sint Jan Evangelist. Na de Beeldenstorm in 1566 ontstond er in 1584 door blikseminslag een brand in de middentoren of vieringtoren. Deze houten toren was vijf en tachtig meter hoog, waarvan de onderbouw de koepel van het koepelaltaar was. De toren stortte dwars door de zuiderdwarsbeuk heen. Door de brand werd tevens de Romaanse toren zwaar beschadigd en gingen twee van de drie orgels verloren die de Sint Jan rijk was. De Romaanse toren heeft men kunnen herstellen en voor de houten toren is er een koepel in de plaats gekomen.

In het jaar 1629 werd de Sint Jan een hervormde kerk, doordat 's-Hertogenbosch werd bezet door de protestant Frederik Hendrik. Tot in 1810 keizer Napoleon de volgende woorden uitsprak: "Vous aurez la grande église et un évêque aussi" (U zult de grote kerk hebben en ook een bisschop). In het jaar 1816 werd dit bevestigd door het Koninklijk Besluit onder Willem I. Het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie vond in 1853 plaats. Ondanks de veelbewogen geschiedenis van Sint Jans kathedraal, Kathedrale Basiliek Sint Jan Evangelist is het bisdom van 's-Hertogenbosch tegenwoordig het grootste bisdom van Nederland.

Informatie

Bezoekadres:
Sint Jan (Kathedrale Basiliek Sint Jan Evangelist)
Torenstraat 18
5211 KK
Den Bosch

Locatie: aan de Parade