PG-13 • Netflix
Wat zou u maken van een kleine groep christenen die van stoel naar stoel lopen in een congresgebouw tijdens een pauze en bidden met een gekozen lid voor zijn collega’s? Een vredig moment van voorbede? Of de doodsklok van democratie?
Braziliaanse filmmaker Petra Costa zet de toon vroeg in haar nieuwe documentaire Apocalyps in de tropen Door deze scène te beschrijven die plaatsvindt in de Palácio van haar land, doen het congreslid Nacional als ‘heel vreemd’. Costa zet haar vertelling voort door te betreuren dat het voorheen ‘progressieve’ wetgevende lichaam van Brazilië ‘wordt’ over de teugels van de overheid naar een andere entiteit. ‘ Om ‘evangelicals’ te hebben, bedoelt ze. Christenen die deelnemen aan het politieke proces heeft blijkbaar sommige mensen gemaakt.
Apocalyps in de tropen gaat verder waar Costa’s Oscar-genomineerde De rand van democratie Left uit. De documentaire van 2020 was gericht op de turbulente politiek in de zevende meest bevolkte natie van de wereld, en het vertelt de problemen van Costa’s linkse familie met eerdere regimes. Apocalyps in de tropen Onderzoekt de recente politieke opkomst van evangelicals in Brazilië: ze hebben hun aantal in de wetgevende macht van de natie sinds 2002 bijna verdrievoudigd en een Presbyteriaanse pastor kreeg een zetel voor het Hooggerechtshof. In 2018 hielp een groeiende evangelische kiezersbasis “Ultra-Right” (Costa’s woorden) kandidaat Jair Bolsonaro te winnen. De film volgt Bolsonaro’s vier jaar in functie en onderzoekt de onrust die volgde op zijn mislukte herverkiezingsbod in 2022. De parallellen met evenementen in de Verenigde Staten zijn twee jaar daarvoor ongetwijfeld griezelig. Brazilië heeft zelfs zijn eigen evenement van 6 januari meegemaakt – op 8 januari 2023, toen relschoppers overheidsgebouwen vernielden.
Conservatieven in het algemeen – meer dan christenen, trokken hitte uit Amerikaanse reguliere media voor de contraculturele agenda van Donald Trump. Maar Costa Zeroes in op evangelicals, die ze beweert ‘dominionistische’ ambities voor de Braziliaanse overheid en cultuur. Ze bouwt haar casus hoofdzakelijk op over toespraken door en interviews met invloedrijke Pinkster Pastor Silas Malafaia, een prominente stem die de hemelvaart van Bolsonaro voor het Braziliaanse presidentschap ondersteunde.
“We zijn tegen abortus … en de legalisatie van drugs. … Brazilië behoort tot de Heer Jezus Christus,” klinkt Malafaia voor een grote menigte. Terwijl Malafaia soms onbezonnen tegenkomt, legt hij de dubbelhartigheid van Progressives bloot.
“Waarom zijn anderen vrij om (in het openbaar) de ideeën van Marx te prediken, maar ik mag de ideeën van Jezus niet prediken?” Vraagt Malafaia. De film is de reactie van Costa: religie is achteruit en ondemocratisch. Toch geeft Costa toe aan het begin van Apocalyps in de tropen Dat ze niet veel wist over ‘het evangelische geloof’ voordat ze begon te filmen. Ze zegt dat ze “eindelijk de Bijbel begon te bestuderen”, maar weinig meer overbrengt dan een oppervlakkig begrip van het laatste boek, Openbaring-en dat met lachwekkende hardhandigheid: de camera draait langzaam over verschillende schilderijen met apocalyptische thema’s, zoals Bruegel’s 1562 werk De val van de rebellengelen. (De naaktbeelden van de schilderijen, een kale achterkant en een paar expletieven verklaren de beoordeling van de film.) Het “gebrek aan empathie” van de Bolsonaro -administratie in reactie op de hoge covid dodental in Brazilië? Rechtstreeks uit het Doomsday Playbook van Evangelicals, uiteraard.
Een andere van de angststactieken van de film is het combineren van afbeeldingen van vredig verzamelde christenen met niet-geïdentificeerde individuen in nieuwsclips die hatelijke dingen zeggen zoals: “Laten we alle linkse vleugels hier in Acre schieten.” Top Amerikaanse filmcritici echoën plichtsgetrouw Costa’s waarschuwing voor een vallende hemel: “griezelig”, “donker, ongemakkelijk”, “Democratieën … ondermijnd en gedemonteerd.”
Veel progressieven zijn blind voor hun eigen vooroordelen, en Costa stelt irreligiositeit als de Bias-vrije waardesysteem. Ze prijst culturele revolutionairen die ‘hun geloof niet in God stellen, maar … in uitvoering en democratie’ en belast dan een aanzienlijk deel van haar medeburgers voor deelname aan het democratische proces.
Klinkt voor mij als myopics in de tropen.
