In Waarom religie verouderd werd: de ondergang van traditioneel geloof in Amerika (Oxford University Press, 440 pp.), Notre Dame Socioloog Christian Smith presenteert een ontnuchterende en provocerende beoordeling van de verzwakkende rol van traditionele religie in het Amerikaanse leven. Bekend om zijn baanbrekende werk over ‘moralistisch therapeutisch deïsme’ en het religieuze leven van de Amerikaanse jeugd, richt Smith nu zijn sociologische lens naar een grotere culturele crisis: niet alleen afnemende kerkbezoek of afnemende denominatie -loyaliteit, maar de structurele ontrafeling van religie als een gedeeld kader voor betekenis, identiteit en sociale orde in de Amerikaanse samenleving. Smith betoogt dat Amerikanen over het algemeen het leven kunnen bedenken, afgezien van religie.
De centrale stelling van het boek is dat de traditionele religie in Amerika – opgegroeid in het historische christendom – niet langer relevant of plausibel is in het dagelijkse leven van miljoenen. Hij betoogt dat deze veroudering niet voortvloeit uit een enkele oorzaak, maar uit een samenvloeiing van krachtige culturele verschuivingen: de triomf van expressief individualisme, seksuele vrijheid, gepolitiseerde religie, de dominantie van therapeutische cultuur, morele schandalen en het verlies van vertrouwen in instellingen, afnemende familieprijzen, conflicten over religie en wetenschap, de erosie van het metafe realistisch realistisch realistisch realistisch. Deze waardevolle delen van het boek omvatten het grootste deel van de analyse van Smith.
Smith romantiseert het verleden niet, noch behandelt hij secularisatie als een teken van intellectuele vooruitgang. In plaats daarvan biedt hij een dempende maar alomvattende analyse van een culturele transformatie die veel Amerikanen spiritueel dakloos heeft achtergelaten in een wereld waar religie zijn verklarende en vormende kracht heeft verloren.
In eerdere generaties werden religieuze verhalen versterkt door gemeenschapsstructuren, familietradities, onderwijsinstellingen en een bredere morele ecologie. Tegenwoordig zijn die steunen ingestort of vervangen door hyperindividualisme, consumentisme en technologische bemiddeling, die de religieuze verbeelding actief ondermijnen. Als gevolg hiervan wordt de traditionele religie niet zozeer gedebatteerd als afgewezen.
Degenen binnen traditionele religieuze gemeenschappen kunnen Smith’s analyse zowel overtuigend als ontmoedigend vinden. Hij biedt geen gemakkelijke routekaart voor religieuze vernieuwing. Noch vermaakt hij de illusie dat culturele cycli van nature terug zullen slingeren naar geloof.
Waarom religie verouderd was is geen boek van theologische reflectie, maar het moet nodig zijn om te lezen voor theologen, voorgangers, opvoeders en lekenleiders. Het roept de gelovigen op om eerlijk rekening te houden met de culturele tegenwind waarmee ze worden geconfronteerd – niet alleen om ze te ontkennen, maar om ze te begrijpen. Smith dwingt ons om te vragen Wat Wij geloven en Waarom Die overtuigingen zijn zo moeilijk te ondersteunen geworden in het moderne Amerika.
De tijd zal leren of Smith’s theses aanhouden. Een nieuwe studie uit het Pew Research Center documenteert dat religieuze achteruitgang lijkt af te roepen – een teken dat de dalliance van Amerika met secularisme kan afnemen – en politiek hebben we het afgelopen jaar een “sfeerverschuiving” zien optreden. Culturele elites lijken een hernieuwde interesse in het christendom te tonen, en men vraagt zich af of we in de komende jaren een boek zullen zien onderzoeken of het succes van secularisme niet ook de dreigende ondergang was.
Uiteindelijk is het werk van Smith minder een overlijdensadvertentie voor religie en meer een culturele röntgenfoto-een onthullende blik op de fracturen onder het oppervlak van het Amerikaanse openbare en privéleven. Zijn uitdaging is eenvoudig, maar toch ontmoedigend: als de traditionele religie opnieuw is herboren, moet het een taal spreken die logisch is in een wereld die is vergeten hoe te luisteren.
